دانلود پایان نامه رشته ادبیات
صورخیال در ادبیات فارسی با تاکید بر شاهنامه فردوسی
چکیده:
در این رساله كوشش پژوهنده بر این بوده است تا نشان دهد این اثر به سبب وجوه ادبی و بلاغی فراتر از یك متن منظوم است. هدف از تدوین این اثر شناخت قلمرو صورخیال، استخراج عناصر خیال در شاهنامه و شناخت تصاویر، تركیب‌ها و شیوه‌های تصویر سازی است. در این پایان نامه رفتار هنری فردوسی در شاهنامه، ساختار تصویر، تأثیر صور خیال در شاهنامه، بهره‌جویی از عناصر خیال، براعت استهلال در دایره‌ی صورخیال، مواد تصویر در شاهنامه، فلسفه‌ی زیباشناختی فردوسی در شاهنامه، تركیب‌های خیالی، رنگ‌آرایی، وصف و انواع آن نیز مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. فردوسی در سرایش شاهنامه از دو عنصر هنری استعاره و كنایه بیش از دیگر عناصر بهره برده است. استعاره، خصیصه‌ی اصلی سبك فردوسی است از میان اقسام استعاره، استعاره‌ی مصرّحه بیشترین كاربرد را دارد. بسآمد بالای كنایه در شاهنامه نشانه‌ی گستردگی دایره‌ی واژگان شاعر و چیرگی او برزبان فارسی است. از میان انواع تشبیه گرایش فردوسی به تشبیه بلیغ بیشتر است. امّا مجاز در شاهنامه از تنوّع بسیاری برخوردار است. منطق فردوسی در سرودن شاهنامه چنین است كه او جهان پیش از خود را با زبان هنری بازسازی كرده است.
کلمات کلیدی:
مجاز
تشبیه
استعاره
صورخیال
علوم بلاغی
شاهنامه فردوسی
مقدمه:
بدون تردید هیچ یک از آثار منظوم جهان را نمی توان یافت که همانند شاهنامه در اعماق روح و جان ملّتی اثری جاودانه گذاشته باشد . هیچ ایرانی نیست که این اثر شگرف را به دقّت خوانده و انگشت تحیّر به دندان نگزیده و از صمیم قلب ، بر روان فردوسی درود نفرستاده باشد. « شاهنـامه که یک حماسـۀ ایـرانی اسـت درحـدود شصـت هزار بیـت دارد و گـوینـدۀ آن ، فردوسی ، که مسلّط بر تاریخ حماسۀ ملی ایران و خود چکیده و نمایندۀ جامع آن می باشد بایـد به نام پدر ادبیّات ایران ستوده شود .» شاهـنامه یا نامه ی شهـریاران ، به ظاهـر تاریخ ایـران است که از کیومـرث ، نخـستین شاه ، تا یزدگـرد شهریـار ، بازپسیـن شـاه ساسانی را در بـر می گیـرد ، امّا در حقـیقت داسـتان هـا و افسـانه های ملّی و به عبـارت بهـتر اسطـوره و داسـتان و تاریـخ است . مجموعه ی منسجمی از اساطیـر باستـانی و روایـات تاریـخ سنـّتـی و داسـتان های پـهلـوانی اسـت که سرگـذشـت اقـوام ایرانی را در چهارچوب آرمان ملّی منعکس می سازد و شهریاران و پهـلوانان نماینده ی شـخصّـیت انسان ایرانی و ایستادگی و نبرد غم و شادی او و نیک بختی و تیره روزی او به شمار می رود .
« شاهنامه حماسۀ داد و قانون است . حماسۀ مقاومت بی تزلّزل در مقابل هر چه اهریـمنی است . حس غروری که درشاهنامه هست همان اندازه که به پیروزی های مادّی تکیه دارد به پیروزی های معنوی هم پیوسته است و برای همیشه زنده خواهد ماند .» شاهنامه دستآورد کوشش و جوشش فردوسی در سرتاسر زندگی است . اندیشه ، هـنر ، ادراک ، میهن پرستی ، آزادگی عامل پیدایش شاهنامه شده است ، اثری که سرشار از روح و زندگی اسـت و بازتاب شرافتمندی و سربلندی ملّتی بزرگ . مقام شعری و هنری شاهنامه به قدری بلند است که اگر از جامه ی زبان فارسی عاری و به زبان دیگری ترجمه شود ، باز کتابی بزرگ و دارای مقام هـنری بلند خواهد بود . « شـاهنـامه مجموعه ی سـروده هایی است که در آن تصاویری از : صلح ، رزم ، بزم ، طبیعت و جنبه های گوناگون زندگـی به چشم می خـورد . فردوسـی به جهـت دسـت داشتـن برگستره ی پهناوری از واژگـان ، نمایـش حالت ها و لحظه ها را آن چنان ساده و روان بیان می دارد که گویی انسـان در جریان حوادث ، حضوری پویا و مستـمر دارد . او به وصف هایش جان می بخشد و با این که بیشتر تصاویر او از دیدگاه حماسی نقش پذیرفته و با اساطیر آمیخته اند ، با زندگـی واقعـی پیوندی تنگاتنگ و جدانشدنی دارند .»
فهرست مطالب
بخش نخست – پیش درآمد
فصـل اوّل دانای توس
شاهنامه
فصل دوّم عـلـوم بـلاغـی
فصاحت و بلاغت
هدف علوم بلاغی
اهمّیّت بلاغت
بلاغت پس از اسلام
الف) قرن اوّل هجری
ب) قرن دوّم و سوّم و چهارم هجری
ج) قرن پنجم هجری
نخستین آثار مستقل در بلاغت فارسی
ترجمان البلاغه
حدائق السّحر فی دقائق الشعر
المعجم فی معاییر اشعار العجم
تعریف علم بیان
مؤسّس بیان
فایده ی علم بیان
بخش دوم صـور خـیـال
فصل اول تشبیه
ارکان تشبیه
ب) اقسام تشبیه به اعتبار ادات تشبیه
ج) اقسام تشبیه به اعتبار وجه شبه
۱- انواع تشبیه از نظر ذکر یا عدم ذکر وجه شبه
۲- انواع تشبیه از نظر مفرد یا مرکّب بودن وجه شبه
تشبیه تمثیل
دیدگاه تشبیه گرایان درباره ی تمثیل
شیوه ی تشخیص تمثیل از دیدگاه دکتر شفیعی
دیدگاه استعاره گرایان درباره ی تمثیل
عبدالقاهر جرجانی و تمثیل
۳- انواع تشبیه از نظر حسّی، عقلی و تخییلی بودن وجه شبه
زاویه ی تشبیه
د) اقسام تشبیه به اعتبار طرفین تشبیه
۱- از نظر محسوس یا معقول بودن طرفین
تشبیه وهمی و خیالی
۲- از نظر مفرد یا مرکّب بودن طرفین
الف) مفرد به مفرد
۱- مفرد مجرّد به مفرد مجرّد
۲- مفرد مجرّد به مفرد مقیّد
۳- مفرد مقیّد به مفرد مجرّد
۴- مفرد مقیّد به مفرد مقیّد
۳- اقسام تشبیه از نظر تعدّد طرفین
دیگر اقسام تشبیه
زیبایی تشبیه
حماسی بودن تشبیهات و تصویرهای شاهنامه
بررسی موارد تشبیه در شعر فردوسی
الف ) مواردی که در تصاویر تشبیهات شاهنامه از طبیعت گرفته شده
۱-حیوانات
۲_پرندگان
۳- درختان ، گل ها و گیـاهان
۴ _عوامل طبیعی و سماوی
_آتش و وا بسته هایش
۷- گوهرها و سنگ های قیمتی
۸- موجودات افسانه ای (اژدها ، اهریمن ، دیو)
ب) موارد تشبیه از انسان و آن چه وابسته به انسان است
اندام و اعضای آدمی
ج) تصاویر سلاح ها و وسایل رزم
۹- فلزات
فصل دوم مجاز
مجاز
۱ مجاز مرسل با علاقه ی «حالّ و محلّ» یا «ظرف و مظروف»
۲ مجـاز مرسل با علاقه ی «کلّیّت و جزئیّت » یعنی «کلّ » را بگوئیم و « جزء » را اراده کنیم یا بالعکس
ب ) جزئیّت ذکر جزء و اراده ی کلّ
فصل سوم استعاره
الف ) تعریف استعاره
فایده ی استعاره
ب)ارکان استعاره
چگونگی کاربرد استعاره در شاهنامه
ج) انواع استعاره
در آمدی بر انسان انگاری ( = تشخیص )
فصل چهارم جلوه ی رنگ ها در شاهنامه ی فردوسی
رنگ سیاه
رنگ سفید
رنگ سرخ
رنگ زرد
رنگ آبی
رنگ سبز
منابع
قیمت: 50٬000 تومان
قیمت: 40٬500 تومان