بررسی تأثیر استفاده از فضای مجازی غیرمجاز بر گرایش مجرمین به تکرار جرم 

 
 
چکیده:
پژوهش حاضر در پی بررسی میزان تأثیر فضای مجازی غیرمجازی بر گرایش مجرمین به تکرار جرم در بین زندانیان استان اردبیل در سال 92 ـ 93 می‌باشد. تحقیق حاضر ازنظر روش‌شناسی از نوع پیمایشی و توصیفی است. جامعه آماری كلیه مجرمین زندانی استفاده‌کننده از فضای مجازی غیرمجاز می‌باشد که در سال 1392 و 3 ماهه اول سال 93 مرتکب جرائم اینترنتی شده‌اند. نمونه آماری شامل مجرمین مرتکب تکرار جرم (سابقه‌دار) است كه در حیطه زمانی تحقیق به زندان اردبیل بازگشته می‌شوند که با توجه به محدودیت نمونه آماری از نمونه‌گیری غیر احتمالی و به‌صورت تمام شماری از 108 نفر از مجرمین در این ارتباط در تنظیم و تکمیل پرسشنامه استفاده گردید. 
 
برای گردآوری داده‌ها علاوه بر روش کتابخانه‌ای از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. ضریب پایایی (آلفای کرونباخ) محاسبه‌شده برای هر طبقه از سؤالات که به‌طور جداگانه محاسبه شد، برابر 74/0 بوده که مبین پایایی و معنی‌دار بودن پرسشنامه می‌باشد و برای آزمون فرضیات از ضریب رگرسیون و آزمون کای اسکوئر استفاده شد.
 
یافته‌های پژوهش نشان داد بر اساس ضرایب استاندارد رگرسیونی (Beta) می‌توان گفت كه مؤلفه‌ی «سهولت دسترسی به اینترنت» با ضریب استاندارد 358/0، بیشترین تأثیر را بر گرایش مجرمین به تکرار جرم و مؤلفه‌ی «انتشار تصاویر مبتذل و مستهجن در فضای اینترنت» با ضریب استاندارد 109/0 كمترین تأثیر را بر گرایش مجرمین به تکرار جرم توسط مجرمین دارد. در این میان، مؤلفه‌های «نبود فرهنگ صحیح استفاده از اینترنت» و «اعتیاد به اینترنت» به ترتیب با ضرایب استاندارد 264/0 و 150/0، در اولویت‌های دوم تا سوم قرار دارند. همچنین بین ویژگی‌های فردی و گرایش مجرمین به تکرار جرم نیز ارتباط معنی‌داری وجود دارد به‌طوری‌که یافته‌ها بیانگر متفاوت بودن متغیرها و وجود همبستگی بین آن‌هاست.
 
 
واژه‌های كلیدی: 

ارتباطات

تکرار جرم

اعتیاد به اینترنت

فضای مجازی غیرمجاز

 
 
مقدمه و بیان مسئله
هر جا قانون وجود دارد جرم نیز هست. زیرا ساده‌ترین تعریف جرم عبارت است از شیوه رفتاری كه قانون را نقض كند (گیدنز، 1386: 152). تارد، جرم را تجاوز به‌حق و وظیفه می‌داند. جامعه شناسان و روان‌شناسان اجتماعی، مخالفت با آداب و سنن اجتماعی را جرم تلقی می‌كنند. تکرار جرم حالت کسی است که پس از محکومیت قطعی در دادگاه صالح، مرتکب جرم دیگری شود این حالت علاوه بر آنکه نشانه ناتوانی و قصور بزهکار جهت باز اجتماعی شدن و انطباق با حیات عاری از جرم است، بیانگر کاستی و ناتوانی نهادهای مجری عدالت کیفری جهت باز سازگاری و بازپروری و همچنین پیشگیری از جرم نیز هست.
 
 تکرارکنندگان جرم نه‌تنها با استمرار فعالیت خویش، نظم و امنیت اجتماعی را در معرض مخاطره قرار می‌دهند؛ بلکه هزینه‌های گزافی را نیز بر اقتصاد عمومی و بودجه نظام عدالت کیفری تحمیل می‌کنند چراکه بیش از نیمی ‌از مشتریان دائمی‌ دستگاه عدالت کیفری را تکرارکنندگان جرم تشکیل می‌دهند (غلامی، ‌1382: 14).فضای مجازی ازجمله مفاهیم است كه در دهه‌های اخیر وارد حوزه‌های علمی شده و به‌سرعت تمامی حوزه‌های یادشده را فراگرفته و تغییرات اجتماعی ناشی از آن در یك رقابت غیرقابل‌توصیف و خیره‌کننده سایر متغیرهای اجتماعی تأثیرگذار در تغییرات اجتماعی را درنوردیده است به‌طوری‌که تغییرات اجتماعی و علمی با سرعت فزاینده، پیش‌بینی آینده را با مشكل جدی مواجه كرده است. انتقال فیزیكی به فضای مجازی در دهه‌های اخیر در زمینه‌های متعدد اجتماعی صورت گرفته و به‌مرورزمان زندگی در فضای مجازی به واقعیتی انكارناپذیر تبدیل می‌شود كه به‌ناچار تمامی نهادهای اجتماعی برای مواجهه با فضای جدید زندگی برنامه‌ریزی و اقدام می‌كنند (شیتیلز، 1388: 22).
 
اینترنت به‌عنوان یک دنیای جدید و محیطی گسترده، فضایی را خلق کرده است که وسعت آن با کره خاکی برابری می‌کند. فضایی بسیار گسترده که حتی می‌توان آن را دنیایی جدید خواند، دنیایی که بشر موفق به خلق آن شده است. این فضا هویت نامشخص و به‌صورت مستمر متحولی را، به‌ویژه برای نسلی که در مقایسه با نسل قبل با محرک‌های فراوانی مواجه است، می‌آفریند. اینترنت فضای آزاد گلخانه‌ای را ایجاد می‌کند که معلمان و مراجع قدرت به آن دسترسی ندارند و بر آن تأثیر نمی‌گذارند. اینترنت انقلابی عظیم در دنیای ارتباطات است که مرز جغرافیایی نمی‌شناسد.
 
 
 
 
فهرست مطالب
بررسی تأثیر استفاده از فضای مجازی غیرمجاز بر گرایش مجرمین به تکرار جرم 1
چکیده: 4
واژه‌های كلیدی: 6
مقدمه و بیان مسئله 7
فرضیات تحقیق 11
پیشینه تحقیق: 11
مبانی نظری پژوهش: 15
نظریه‌های یادگیری اجتماعی 17
روش‌شناسی: 18
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 19
یافته‌های تحقیق: 20
جدول (1)- توصیف نوع شغل جامعه آماری 20
جدول (2)- توصیف سن جامعه آماری 21
جدول (3)- توصیف وضعیت تأهل جامعه آماری 22
جمع 23
108 23
100% 23
جدول (4)- توصیف تكرار جرم در جامعه آماری 23
جدول (5)- توصیف میزان تحصیلات جامعه آماری 24
جدول (6)- توصیف وضعیت استفاده از اینترنت در جامعه آماری 25
الف) آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن متغیرها: 25
نتیجه‌گیری 26
جدول (8)- نتایج آزمون نرمال بودن متغیرهای مستقل فرضیه پنجم 26
تائید فرضیه 26
نتیجه‌گیری 26
ب) آزمون فرضیات: 27
بحث و نتیجه‌گیری: 35
پیشنهاد‌ها 40
فهرست منابع 43